Περιεχόμενα άρθρου
Εισαγωγή
Οι σύγχρονοι οργανισμοί φροντίζουν ολοένα και περισσότερο να αυξάνουν και να βελτιστοποιούν τα μέτρα ασφαλείας τους, αποβλέποντας στην εργασιακή υγεία τόσο των εργαζομένων όσο και των ατόμων που μπορεί να επηρεάζονται από τις δράσεις αυτών. Με άλλα λόγια, προωθούν και προστατεύουν τη σωματική και ψυχική τους υγεία, παρέχοντάς τους υγιή και ασφαλή εργασιακά περιβάλλοντα, στοχεύοντας, παράλληλα, στην αποτροπή εργατικών ατυχημάτων.
Το ISON 45001
Το ISO 45001 αποτελεί ένα διεθνές πρότυπο που περιλαμβάνει τη διαχείριση θεμάτων σχετικών με την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία (Σύστημα Διαχείρισης Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία/Occupational Health and Safety Management System – OH&S). Η ανθρώπινη συμπεριφορά, οι αλληλεπιδράσεις και οι δυνατότητες των εργαζομένων αποτελούν κρίσιμους παράγοντες για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια στον εργασιακό χώρο. Για τον λόγο αυτό, οι διατάξεις του προτύπου αναφέρονται στη συνειδητοποίηση, τη συνεκτίμηση και την αντιμετώπιση του ανθρώπινου παράγοντα (Human Factor) κατά την αναγνώριση κινδύνων και την αξιολόγηση ευκαιριών βελτίωσης της απόδοσης της Υγείας και της Ασφάλειας στην Εργασία.
Πιο συγκεκριμένα, η προσέγγιση “Human Factor Risk Modeling” αναφέρεται στο γεγονός ότι το ανθρώπινο δυναμικό των εταιρειών διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο στην ασφάλεια και λειτουργία των οργανισμών, αλλά και στο ότι οι πράξεις και συμπεριφορές των εργαζομένων μπορούν να οδηγήσουν στην εμφάνιση απειλών. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, ο ανθρώπινος παράγοντας (Human Factor) εστιάζει στις διάφορες συμπεριφορές και αντιδράσεις των εργαζομένων κάτω από συνθήκες πίεσης, καθώς και στους περιορισμούς, στα λάθη, ή/και στις αδυναμίες τους στους χώρους εργασίας. Κατ’επέκταση, το ανθρώπινο λάθος (Human Error) μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως η κόπωση, η πίεση χρόνου, η ελλιπής εκπαίδευση, αλλά και η εκάστοτε συναισθηματική κατάσταση των εργαζομένων. Για την περαιτέρω ανάλυση του ανθρώπινου λάθους, αναπτύχθηκε από τον James Reason (1990) το μοντέλο του Ελβετικού Τυριού (Swiss Cheese Model), σύμφωνα με το οποίο τα ατυχήματα δεν οφείλονται αποκλειστικά σε ένα και μόνο σφάλμα αλλά σε μία σειρά γεγονότων, τα οποία δημιουργούνται από αδυναμίες σε διαφορετικά επίπεδα του οργανισμού. Το μοντέλο ονομάστηκε έτσι, γιατί αναπαριστά την εικόνα φετών ελβετικού τυριού, όπου κάθε φέτα αντιπροσωπεύει ένα μέτρο προστασίας, ενώ οι τρύπες που υπάρχουν στις φέτες αφορούν τις αδυναμίες κάθε επιπέδου. Βέβαια, αξίζει να σημειωθεί ότι το ανθρώπινο λάθος αποτελεί σύμπτωμα ενός ευρύτερου προβλήματος που υπάρχει στον οργανισμό και όχι την αιτία του ατυχήματος που ενδέχεται να προκληθεί.
Ωστόσο, τα προβλήματα που προέρχονται από τον ανθρώπινο παράγοντα μπορούν να αποτελέσουν κίνδυνο για τις εταιρείες, προκαλώντας ασφαλιστικά και επιχειρησιακά προβλήματα.
Σε περιπτώσεις που τα προβλήματα είναι αρκετά σοβαρά, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος οι οικονομικές συνέπειες να είναι καταστροφικές. Παραδείγματος χάριν, τα κόστη συντήρησης και επισκευής αυξάνονται σημαντικά μαζί με νομικά και ιατρικά έξοδα που ενδέχεται να τα συνοδεύουν. Σε περίπτωση βλάβης του εξοπλισμού και σπατάλης των υλικών, η εταιρεία θα επιβαρυνθεί με πρόσθετη εργασία για επανεπεξεργασία και πιθανή αντικατάσταση του εξοπλισμού της και επομένως, το κόστος αναμένεται να είναι ιδιαίτερα αυξημένο.
Η αξία των Ψυχομετρικών Τεστ
Είναι, λοιπόν, σημαντικό οι εταιρείες και οι οργανισμοί να προσπαθήσουν να λάβουν μέτρα, ώστε να ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο, που μπορεί να προέρχεται από τον ανθρώπινο παράγοντα. Ένας τρόπος αποφυγής του ανθρώπινου λάθους είναι η χρήση των ψυχομετρικών τεστ, τα οποία αποτελούν επιστημονικά εργαλεία και χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση ψυχολογικών χαρακτηριστικών (π.χ. προσωπικότητα, νοημοσύνη, προσοχή, συναισθηματική σταθερότητα και ικανότητα λήψης αποφάσεων). Σε αντίθεση με την υποκειμενική ανθρώπινη παρατήρηση, τα ψυχομετρικά τεστ προσφέρουν αντικειμενικά και μετρήσιμα αποτελέσματα, μειώνοντας την πιθανότητα λανθασμένων συμπερασμάτων. Πώς, όμως, λειτουργούν τα ψυχομετρικά τεστ; Τα μέσα αυτά περιλαμβάνουν μια σειρά ερωτήσεων ή δηλώσεων, τις οποίες οι ερωτώμενοι βαθμολογούν ανάλογα με τον βαθμό συμφωνίας ή τη συχνότητα των συμπεριφορών τους. Οι ερωτήσεις είναι σχεδιασμένες, για να αποκαλύπτουν υποκείμενες στάσεις και χαρακτηριστικά της προσωπικότητας.
Τα οφέλη που προκύπτουν από τη χρήση των ψυχομετρικών εργαλείων στους οργανισμούς είναι πολλαπλά. Η ανίχνευση παραγόντων κινδύνου που σχετίζονται με το ανθρώπινο λάθος (π.χ. άγχος, απόσπαση προσοχής, δυσκολία διαχείρισης κρίσεων) μπορεί να βοηθήσει αρκετά στην πρόληψη πιθανών ατυχημάτων. Επίσης, μέσω των τεστ δίνεται η δυνατότητα αξιολόγησης της καταλληλότητας των εργαζομένων ως προς συγκεκριμένες εργασίες, ενώ παράλληλα εντοπίζονται ευκαιρίες εκπαίδευσης τους ενισχύοντας τις αδυναμίες και βελτιώνοντας τις δεξιότητές τους. Τέλος, τα ψυχομετρικά τεστ μειώνουν σημαντικά τις υποκειμενικές προκαταλήψεις, καθώς τα αποτελέσματα βασίζονται σε επιστημονικά δεδομένα και όχι σε προσωπικές κρίσεις.
Κλείνοντας, τα ψυχομετρικά τεστ φαίνεται να αποτελούν χρήσιμα εργαλεία για την επαρκή κάλυψη των προβλέψεων του πρότυπου ISO 45001 αναφορικά με τον ανθρώπινο παράγοντα (human factor), καθώς επιτρέπουν την αντικειμενική εξέταση των παραγόντων του ανθρώπινου λάθους (human error), σε αντίθεση με την υποκειμενική ανθρώπινη παρατήρηση. Με αυτόν τον τρόπο, οι οργανισμοί μπορούν να προσεγγίσουν τη Διαχείριση της Υγείας και της Ασφάλειας στην Εργασία με επιστημονική ακρίβεια, διασφαλίζοντας ότι κάθε επίπεδο προστασίας είναι ισχυρό και αποτελεσματικό.
Βιβλιογραφία:
● HFACS, Inc | The HFACS Framework. (n.d.). https://hfacs.com/hfacs-framework.html
● ISO 45001:2018. Occupational health and safety management systems — Requirements with guidance for use. https://www.iso.org/standard/63787.html