Γράφει η Μαρία Ρούστα - Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού
Η εργασία είναι αναμφίβολα σημαντικό κομμάτι της ζωής μας. Εξασφαλίζει τα απαραίτητα για τη διαβίωση, επιτρέπει την κοινωνική ενσωμάτωση και συμβάλλει στο χτίσιμο της αυτοπεποίθησης και της ανεξαρτησίας μας. Ενισχύει το αίσθημα της ασφάλειας και της αξιοπρέπειας, καλύπτει την ανάγκη μας για προσφορά και αποτελεί βάση για την ευρύτερη ανάπτυξή μας. Ειδικότερα το επάγγελμα, αποτελεί σημείο αναφοράς στη ζωή κάθε ανθρώπου, διότι συνδέεται με τις προσωπικές μας αξίες και κίνητρα, συμμετέχοντας ουσιαστικά στη διαμόρφωση τόσο της προσωπικής όσο και της κοινωνικής μας ταυτότητας. Θεωρούμε δηλαδή, ότι είμαστε αυτό που κάνουμε.
Κι ενώ πρόκειται για θεμελιώδες δικαίωμα κάθε ανθρώπου, αλλά και υποχρέωση κάθε κοινωνίας να δημιουργεί θέσεις εργασίας για όλα τα μέλη της, στη σύγχρονη πραγματικότητα η είσοδος, η παραμονή και η εξέλιξη στην εργασία δεν είναι ούτε εύκολες, ούτε αυτονόητες διαδικασίες.
Η σταδιοδρομία δεν έχει πια μονοσήμαντο χαρακτήρα. Όπως διαφαίνεται ήδη, πολλοί εργαζόμενοι δεν θα αρχίζουν και θα ολοκληρώνουν την επαγγελματική τους ζωή με την ίδια δουλειά και ένα μεγάλο ποσοστό θα αλλάζει συχνά επαγγελματική δραστηριότητα, ασκώντας είτε συναφή, είτε εντελώς διαφορετικά προς το αρχικό, επαγγέλματα. H ολοένα αυξανόμενη εξειδικευση, η ζήτηση νέων ειδικοτήτων και η μείωση της ζήτησης κάποιων άλλων από την αγορά εργασίας, είναι χαρακτηριστικά του νέου εργασιακού τοπίου.
Οι εξελίξεις στην τεχνολογία και στις επιστήμες, οι νέες μορφές οργάνωσης της εργασίας (π.χ τηλεργασία), διεργασίες της παγκοσμιοποίησης (π.χ. κινητικότητα των εργαζομένων) αλλά και η υφεσιακή πολυεπίπεδη κρίση με την οποία έχουμε βρεθεί αντιμέτωποι τα τελευταία χρόνια, έχουν κλονίσει τις βεβαιότητες με τις οποίες είχαμε μάθει να ζούμε σε σχέση με την εργασία και την πορεία της σταδιοδρομίας μας.
Η συρρίκνωση των δραστηριοτήτων, έχει μεταφέρει κεφάλαια και απασχόληση σε άλλες χώρες, οδηγώντας πολλούς εργαζόμενους σε συχνές περιόδους ανεργίας ή στην παράτυπη απασχόληση. Η αγορά εργασίας έγινε πιο σκληρή, η ανεργία δημιουργησε δυσκολίες βιοπορισμού και οδήγησε πολλούς στον κοινωνικό αποκλεισμό.
Καθώς βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την αβεβαιότητα αυτού του ρευστού κοινωνικο-οικονομικού περιβάλλοντος, νιώθουμε πιο ευάλωτοι από ποτέ. Στην προσπάθειά μας να βρούμε τη θέση μας στην κοινωνία και να αποκτήσουμε μία αίσθηση ταυτότητας μέσα σε αυτήν, αισθανόμαστε χαμένοι. Έχουμε ανάγκη όχι απλά να επιβιώνουμε, αλλά και να δημιουργούμε, να προσφέρουμε στο κοινωνικό σύνολο, να αξιοποιούμε το δυναμικό μας και να εξελισσόμαστε όχι μόνο για τον εμάς τους ίδιους, αλλά και για τους γύρω μας, για τη χώρα μας και την παγκόσμια κοινότητα στην οποία όλοι ανήκουμε. Σε αυτή, την γεμάτη προκλήσεις διαδρομή προς την αυτοπραγμάτωση, χρειάζεται να πιστέψουμε στον εαυτό μας και στις δυνατότητές μας ώστε να μπορέσουμε να προχωρήσουμε.
Ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός και η Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας ως ενιαίος θεσμός, μπορεί να παίξει ουσιαστικό ρόλο σε αυτό. Με τη συστηματική υποστήριξη εξειδικευμένων επιστημόνων, έχουμε τη δυνατότητα σε οποιαδήποτε ηλικία και φάση της ζωής μας, να ανακαλύψουμε ποιοι είμαστε, τι θέλουμε, τι μπορούμε και με αυτοπεποίθηση να πάρουμε την τύχη της επαγγελματικής μας ζωής στα χέρια μας.
Στο συναρπαστικό αυτό “ταξίδι” προς την αυτογνωσία, ο/η σύμβουλος είναι συνοδοιπόρος μας. Βρίσκεται δίπλα μας να μάς καθοδηγεί, να μάς υποστηρίζει και να μάς ενθαρρύνει με σεβασμό και ενσυναίσθηση. Η ειδική σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ συμβούλου και συμβουλευόμενου, βασίζεται εξάλλου στην αμοιβαια ειλικρίνεια, στην αποδοχή και την εμπιστοσύνη. Αξιοποιώντας τις ιδιότητες αυτής της σχέσης, αλλά και τα επιστημονικά “εργαλεία” που έχουμε στη διάθεσή μας, μπορούμε να ωφεληθούμε σημαντικά.
Μέσω έγκυρων και αξιόπιστων, σταθμισμένων ψυχομετρικών τεστ μπορούμε να αποκτήσουμε μία αντικειμενική εικόνα της προσωπικότητας και των ικανοτήτων μας, με αποτέλεσμα όταν καλούμαστε να πάρουμε κρίσιμες αποφάσεις για τη σταδιοδρομία μας, να μπορούμε με τη συνεκτιμηση κι άλλων παραγόντων (προσωπικές αξίες, ενδιαφέροντα, προσωπικές / οικογενειακές συνθήκες) να γνωρίζουμε τις καλύτερες δυνατές επιλογές (σπουδών/ κατάρτισης ή επαγγελμάτων) για εμάς προσωπικά, τη δεδομένη χρονική περίοδο.
Δεν είναι όμως αυτό, το μόνο όφελος της συμβουλευτικής παρέμβασης. Η Συμβουλευτική και ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός, ανοίγουν τους ορίζοντές μας, μάς εξοικειώνουν με τις νέες τάσεις στην αγορά εργασίας. μάς καθιστούν ικανούς να σχεδιάζουμε και να διαχειριζόμαστε αποτελεσματικά τη σταδιοδρομία μας, ενισχύοντας παράλληλα και την προσωπική μας ανάπτυξη σε μία πορεία διά βίου μάθησης.
Μέσα στο οργανωμένο συμβουλευτικό πλαίσιο, έχουμε τη δυνατότητα να αναπτύξούμε και να ενισχύσουμε την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθησή μας, την προσαρμοστικότητά μας στις αλλαγές, αλλά και να αμβλύνουμε τις ψυχολογικές δυσκολίες που επιδρούν αρνητικά στην εργασιακή μας συμπεριφορά.
Μέσω της συμβουλευτικής διαδικασίας, μαθαίνουμε να λειτουργούμε με ωριμότητα, να αναλαμβάνουμε την ευθύνη των επιλογών μας και αναπτύσσουμε χρήσιμες δεξιότητες τόσο για τη διαχείριση της σταδιοδρομίας μας όσο και της ζωής μας γενικότερα, όπως:
- αυτοδιερεύνηση και αυτοαξιολόγηση
- κριτική αυτοδιαχείριση της σταδιοδρομίας μας (λαμβάνοντας υπόψη τις προσωπικές συνθήκες και τις συγκυρίες της εποχής)
- λήψη σωστών αποφάσεων
- αναζήτηση κατάλληλων πληροφοριών (πρόσφατων, έγκυρων, αξιόπιστων, σαφών κσι ολοκληρωμένων) σε θέματα σπουδών/ κατάρτισης/ σταδιοδρομίας/ εργασίας
- αποτελεσματική επικοινωνία
- διαχείριση χρόνου και άγχους
- σύνταξη βιογραφικού/ συνοδευτικής επιστολής και σωστής αυτοπαρουσίασης σε συνεντεύξεις εργασίας
- αντιμετώπιση προβλημάτων στον χώρο της εργασίας
- εξισορρόπηση εργασίας και προσωπικής ζωής
Παρότι επικεντρώνονται σε άτομα, είναι αποδεδειγμένο ότι ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός και η Συμβουλευτική έχουν κατ’ επέκταση και ευρύτερα κοινωνικά οφέλη, όταν εφαρμόζονται με συστηματικό τρόπο π.χ. στο προσωπικό επιχειρήσεων ή στοχευμένα σε διάφορες κοινωνικές ομαδες.
Κάθε άνθρωπος, επιχείρηση, και κοινωνία για να επιβιώσουν στο σύγχρονο κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον, χρειάζονται να μπορούν να δουν το μέλλον με αισιοδοξία. Γι’ αυτό σήμερα, περισσότερο από ποτέ, έχουμε ανάγκη τις υπηρεσίες Επαγγελματικού Προσανατολισμού και Συμβουλευτικής Σταδιοδρομίας. Διότι αποδεικνύουν, ότι το να προσαρμοζόμαστε με επιτυχία στις εκάστοτε συνθήκες, το να κάνουμε την κατάλληλη για εμάς δουλειά, το να παίρνουμε χαρά και ικανοποίηση από την εργασία μας και να ζούμε όμορφα, έχοντας επιτύχει την πολυπόθητη ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, είναι τελικά …μία σωστή απόφαση μακριά. Τι πιο αισιόδοξο από αυτό!