Πώς να αντιμετωπίσουμε το άγχος που προκύπτει την περίοδο της πανδημίας

Της Αγγελικής Κακάρογλου - Psychologist and HR Consultant

Εισαγωγή

Αυτή τη δύσκολη περίοδο που περνάει όλη η ανθρωπότητα, συναισθήματα όπως, φόβος, αγωνία, στεναχώρια, μοναξιά και αβεβαιότητα μπορούν να ενεργοποιήσουν πολύ μεγάλη ανησυχία. Για να διατηρήσουμε την ψυχική μας υγεία θα πρέπει να είμαστε προορατικοί σε σχέση με το σώμα και το μυαλό μας.

Τρόποι για να φροντίσουμε τον εαυτό μας περιλαμβάνουν τα εξής:

• Να ενημερωνόμαστε από αξιόπιστες πηγές και με μέτρο
• Να αναγνωρίζουμε τι ακριβώς μπορούμε να ελέγξουμε, όπως την προσεκτική μας υγιεινή
• Να παίρνουμε μέτρα μόνο όταν αυτά συνιστώνται από τον ΕΟΔΥ
• Να φροντίζουμε τον εαυτό μας
• Να ζητούμε τη βοήθεια των ειδικών επαγγελματιών ψυχικής υγείας όταν είναι απαραίτητο

Τρόποι να καταπολεμήσουμε το άγχος

Ακολουθούν κάποιες ενέργειες που θα βοηθήσουν να διαχειριστούμε όλη αυτή την αβεβαιότητα και  τρόποι που θα βοηθήσουν στη μείωση του άγχους που προκαλεί η πανδημία του κορονοιού.

Διαβάστε τα νέα από αξιόπιστες πηγές

Αποφεύγετε τα μέσα  που υπερβάλλουν ή επιμένουν σε γεγονότα που δεν μπορούν να ελεγχθούν. Παρακολουθείστε πηγές που δίνουν αξιόπιστη πληροφόρηση για το πώς μπορεί κάποιος να προστατέψει τον εαυτό του.

Αναπτύξτε ένα πλάνο δράσης

Πάντα υπάρχουν βήματα που μπορεί κάποιος να ακολουθήσει ώστε να μειώσει το ρίσκο. Μπορεί από το πιο απλό όπως το να πλένει κάποιος συχνά και καλά τα χέρια του στο να μειώσει πολύ τις εξωτερικές του διαδρομές. Με αυτό τον τρόπο επικεντρωνόμαστε σε αυτά που μπορούμε εμείς από μόνοι μας να ελέγξουμε.

Βάλτε όρια στην παρακολούθηση των ΜΜΕ

Το να παρακολουθούμε όλη την ημέρα την πορεία, τη γρήγορη διασπορά και τους θανάτους που προκαλεί θα αυξήσουν σίγουρα την ανησυχία μας. Περιορίστε λοιπόν την παρακολούθηση στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης βάζοντας χρονικά όρια ή συγκεκριμένο αριθμό άρθρων που θα διαβάσετε. Είναι σίγουρα σημαντικό να παραμένετε ενημερωμένοι αλλά είναι εξίσου σημαντικό να μην αφήνετε τον εαυτό σας να βομβαρδίζεται με ειδήσεις που προκαλούν άγχος και ανησυχία όλη την ημέρα.

Αποφύγετε τη νοοτροπία των πολλών

Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι σε περιπτώσεις ανεξέλεγκτων και απειλητικών καταστάσεων, πολλοί άνθρωποι δρουν με τρόπους που δεν βοηθούν. Μην βιάζεστε να ακολουθήσετε την χωρίς λογική παράνοια κάποιων όπως για παράδειγμα να φοράτε συνέχεια μάσκα ή άλλου είδους υπερβολικές συμπεριφορές (εκτός εάν αυτές συστήνονται από τον ΕΟΔΥ).

Διαφορετικά, αυτές οι συμπεριφορές μπορούν να αποδειχθούν τελείως άσκοπες, χωρίς αποτέλεσμα ή και καταστροφικές για εσάς τους ίδιους ή τους συνανθρώπους σας.

Φροντίστε τον εαυτό σας

Φροντίστε να τρέφεστε σωστά, να κοιμάστε αρκετά (7-9 ώρες ύπνου) και να κάνετε δραστηριότητες  που σας ευχαριστούν, είναι τρόποι όχι μόνο για να διατηρηθείτε σε καλή φυσική και ψυχολογική κατάσταση την περίοδο μιας τόσο στρεσογόνας συγκυρίας αλλά και για να έχετε το ανοσοποιητικό σας σύστημα γερό και δυνατό.

Πάρτε προληπτικά μέτρα

• Πλένετε τα χέρια σας καλά και πολύ συχνά
• Αποφεύγετε να αγγίζετε το πρόσωπό σας και ειδικότερα τη μύτη, το στόμα και τα μάτια σας.
• Φτερνιστείτε ή βήξτε στην εσωτερική πλευρά του αγκώνα σας.
• Αποφύγετε τη στενή επαφή με άλλους ανθρώπους
• Εφαρμόστε υγιείς συμπεριφορές όπως καλό ύπνο το βράδυ, σωστή διατροφή.
• Αποφύγετε το ρίσκο να μολυνθείτε κατά οποιονδήποτε τρόπο. Είναι σημαντικό οι μονάδες του συστήματος υγείας να είναι διαθέσιμες για τα πιο σοβαρά περιστατικά.
• Αποφύγετε μέρη όπου συνωστίζεται πολύς κόσμος.

Αναζητήστε επαγγελματική βοήθεια  

Εάν νοιώθετε ότι η ψυχική σας υγεία επηρεάζεται απευθυνθείτε σε ένα ειδικό ψυχικής υγείας ο οποίος/η οποία θα σας βοηθήσει να διαχειριστείτε τους φόβους και να σας ενδυναμώσει να προβείτε στις καλύτερες δυνατές αποφάσεις για εσάς και την οικογένειά σας.

Μαζί με τα συναισθήματα άγχους που μπορεί να δημιουργήσει η πανδημία, είναι εξίσου σημαντικό να παρακολουθούμε ήδη υπάρχοντα προβλήματα ψυχικής υγείας τα οποία είναι πιθανόν να επιδεινωθούν.

Άγχος και κατάθλιψη

Είναι αποδεδειγμένο ότι σε περιόδους πανδημίας προβλήματα όπως κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές ή δυσπροσαρμοστικότητα, έντονο στρες, διαταραχές ύπνου, και διάφορα άλλα ψυχολογικά-ψυχοκοινωνικά προβλήματα μπορούν να προκύψουν. Μία πληθώρα συμπτωμάτων όπως σωματοποιημένες διαταραχές με συμπτώματα πόνων και κούρασης που δεν μπορούν να εξηγηθούν ιατρικά ή η αναζωπύρωση παλαιών ψυχικών ή συναισθηματικών τραυμάτων μπορεί να έρθουν στην επιφάνεια.   

Επιπλέον σε ήδη υπάρχουσες διαταραχές η παλινδρόμηση είναι αναμενόμενη. Άτομα τα οποία είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στο στρες και τις αγχώδεις – συναισθηματικές διαταραχές ενέχουν υψηλότερο ρίσκο παλινδρόμησης. Υψηλά επίπεδα άγχους μπορεί να προκαλέσουν αύξηση στη χρήση ουσιών. Άτομα που δεν αντέχουν συνθήκες αβεβαιότητας είναι πιο ευάλωτα στο να παρουσιάσουν συμπτώματα αγχώδους διαταραχής. Αυτές είναι και οι περιπτώσεις ασθενών οι οποίοι πιστεύουν ότι δεν μπορούν να κάνουν απολύτως τίποτα για να προστατευθούν.

Επιπλέον οι γονείς και τα άτομα που φροντίζουν ηλικιωμένους ανθρώπους έχουν μεγαλύτερο ρίσκο να παρουσιάσουν διαταραχές διότι βιώνουν:

• Αυξημένα επίπεδα κατάθλιψης και άγχους
• Αυξημένη ανησυχία και προβληματισμό ως προς τα μέτρα προστασίας των αγαπημένων τους
• Ενοχές να μη δημιουργήσουν ή να αποτρέψουν προβλήματα υγείας εάν οι ίδιοι νοσήσουν

Τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι τα παιδιά πολύ συχνά υιοθετούν συμπεριφορές και στρατηγικές αντιμετώπισης των γονιών τους. Γονείς οι οποίοι αγχώνονται υπερβολικά  στη διάρκεια μίας στρεσογόνας κατάστασης όπως μία πανδημία καταλήγουν να βλέπουν τα παιδιά τους να αναπτύσσουν αγχώδεις διαταραχές και τα ίδια. Κάποιοι ενήλικες μπορεί επίσης εξαιτίας των υψηλών επιπέδων άγχους και αβεβαιότητας να υιοθετήσουν συμπεριφορές ή τρόπους αντιμετώπισης που δεν έχουν αποδειχθεί ότι βοηθούν είτε τους οικείους τους είτε την κοινότητα στην οποία ζουν. Είναι σημαντικό λοιπόν να διασφαλίσουμε ότι ό,τι κάνουμε και σε ό,τι ενέργειες προβούμε να είμαστε σίγουροι ότι βοηθούν.

Συνεχόμενη περισυλλογή ή Αποξένωση

Οι αντιδράσεις του κάθε ατόμου απέναντι σε διάφορες μορφές φόβου διαφέρουν. Όμως, πολλοί άνθρωποι επαναλαμβάνουν συνέχεια στο μυαλό τους ότι μπορεί να αρρωστήσουν ή προετοιμάζονται για την επερχόμενη βιβλική καταστροφή και απομονώνονται. Άτομα πολύ ευάλωτα ή ευαίσθητα ή με προϋπάρχουσες ψυχικές παθήσεις έχουν περισσότερες πιθανότητες να ανοίξουν ψυχωσικά ή παρανοϊκά επεισόδια (ο γενικευμένος πανικός στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα από τα media κυρίως ευνοούν τέτοιες αντιδράσεις και δικαιολογούν παραισθητικές σκέψεις.

Πώς πρέπει να νιώσω ή να συμπεριφερθώ;

Μπορεί να βρεθείτε κοντά σε ανθρώπους οι οποίοι έχουν πανικοβληθεί ή σε άλλους οι οποίοι δεν νοιάζονται καθόλου για την αυξανόμενη πανδημία έχοντας την πεποίθηση ότι τίποτα δεν θα συμβεί σε εκείνους. Μπορεί να αισθανθείτε μία γκάμα από διάφορα συναισθήματα ή να αναρωτιέστε για το πώς πρέπει να αισθανθείτε και εσείς. Ο ίδιος σας ο εαυτός και το σώμα σας θα σας καθοδηγήσουν. Ακούστε τα και φροντίστε τα και όλα θα πάνε καλά.

Εμείς οι άνθρωποι έχουμε την τάση να αντιδράμε με υπερβολικό τρόπο σε απειλές οι οποίες δεν μας είναι οικείες. Για παράδειγμα τα αυτοκινητιστικά ατυχήματα είναι συχνά αλλά το να μπαίνουμε στο αυτοκίνητό μας δεν μας φαίνεται τρομακτικό από τη στιγμή που το χρησιμοποιούμε πολύ συχνά. Επίσης δεν φοβόμαστε τη γρίπη αφού έχουμε «επιβιώσει» και ξεπεράσει τόσες. Παρ΄ όλα αυτά ένα 20% του γενικού πληθυσμού νοσεί από τη γρίπη (influenza) καθ΄όλη τη διάρκεια του χρόνου και χιλιάδες άνθρωποι έχουν φύγει από αυτή. Οι άνθρωποι απλά δεν τη φοβούνται. Είναι αυτό για το οποίο γνωρίζουμε ελάχιστα ή που δεν μας είναι οικείο που μας αγχώνει και μας φοβίζει περισσότερο.

Ο καθημερινός βομβαρδισμός από τα μέσα ενημέρωσης που αναφέρονται στους θανάτους ή στον αριθμό των νοσούντων δημιουργεί αυτή την υπερεκτίμηση των ρίσκων που υπάρχουν για να νοσήσουν.

Παρ’ όλα αυτά τα μέσα ενημέρωσης μπορεί να έχουν και θετική επίδραση στην πανδημία. Επειδή αυτή η απειλή είναι νέα και άγνωστη τα «νέα» μπορούν να μειώσουν τον πανικό μεταδίδοντας και προτείνοντας συγκεκριμένους και λεπτομερείς τρόπους για να πάρουν οι πολίτες και να προστατευθούν από την καινούρια απειλή που εμφανίστηκε.

Ευτυχώς, όλες οι πανδημίες εξαφανίζονται με τον ίδιο τρόπο που εμφανίζονται. Όμως, το να διαχειριστούμε το άγχος μας σε όλη αυτή την κακή συγκυρία μπορεί να είναι δύσκολο. Επειδή η ψυχολογική μας ευημερία και η ψυχική μας υγεία είναι σημαντικά, φροντίστε τα εγκαίρως, προκειμένου να διαχειριστείτε όσο πιο καλά μπορείτε αυτό που συμβαίνει γύρω μας.