Η Ενσυνειδητότητα στην εποχή του κορωνοϊού

Της Στέλλας Κουτρή – https://totalmindfulness.info

Εισαγωγή

Eίμαστε εδώ: μάρτυρες της «σταδιακής επιστροφής στην κανονικότητα», όπως λένε οι ειδικοί. Αρχίσαμε να βγαίνουμε από το σπίτι χωρίς να στέλνουμε sms, βλέπουμε ήδη καταστήματα να ανοίγουν, ενώ οι περισσότεροι, άλλοι με ανησυχία άλλοι με περιέργεια, αναμένουμε να δούμε τον αντίκτυπο στα επιδημιολογικά δεδομένα που θα έχει αυτή η σταδιακή επαναφορά στους καθημερινούς ρυθμούς.

Αλήθεια, αξιοποιήσαμε το χρόνο του εγκλεισμού και της κοινωνικής απομάκρυνσης με τον καλύτερο τρόπο; Φροντίσαμε τον εαυτό μας; Αναρωτηθήκαμε αν η ζωή που ζούμε είναι ζωή που θέλουμε; Ήρθαμε κοντά με τους αγαπημένους μας; Εντοπίσαμε ή επανεκτιμήσαμε τι είναι σημαντικό για εμάς και πώς θέλουμε να ζήσουμε εφεξής στον πολύτιμο χρόνο που είναι μπροστά μας; Είμαστε έτοιμοι να επανασυνδεθούμε με τους φίλους, τους συναδέλφους, τους γνωστούς μας, να περπατήσουμε, να γευματίσουμε, να πάμε στη θάλασσα, να φωνάξουμε, να γελάσουμε χωρίς το διαρκή φόβο ότι ο ιός είναι δίπλα μας και απειλεί την ίδια μας την ύπαρξη; Τελικά αναζητήσαμε και βρήκαμε τι μπορεί να μας βοηθήσει στην αντιμετώπιση δύσκολων, έκτακτων, άγνωστων καταστάσεων;

Αν αξιοποιήσαμε σωστά το χρόνο του εγκλεισμού και της κοινωνικής απομάκρυνσης, πιθανότατα να εξοπλίσαμε την εσωτερική μας εργαλειοθήκη με πρακτικές που θα μπορούν από εδώ και πέρα να μας ανεβάζουν πάνω από συνθήκες και περιστάσεις. Μία τέτοια πρακτική είναι η Ενσυνειδητότητα (στα αγγλικά “Mindfulness”), που αποδεικνύεται τώρα περισσότερο από ποτέ πολύτιμη στο να καλλιεργούμε μία αντικειμενική επίγνωση της παρούσας στιγμής. Στρέφοντας την προσοχή μας στο εδώ, στο τώρα, μαθαίνουμε να αναγνωρίζουμε τι συμβαίνει εντός μας και γύρω μας χωρίς κριτική ή προκατάληψη. Έτσι, σταδιακά, μας προσφέρει περισσότερες επιλογές ως προς τους τρόπους με τους οποίους αποκρινόμαστε στα γεγονότα και τις καταστάσεις, κάνοντάς μας οδηγούς και όχι έρμαιά τους.

Αρκούν μερικά λεπτά καθημερινής άσκησής μας σε απλές τεχνικές ενσυνειδητότητας, ώστε να μπορούμε άμεσα να εντοπίζουμε συναισθηματικές/ εσωτερικές καταστάσεις σαν αυτές που αναφέρονται στη συνέχεια, ώστε να τις κατευθύνουμε σε εναλλακτικές και παραγωγικότερες κατευθύνσεις:

Φόβος και ανησυχία

Πρόκειται για συναισθηματικές καταστάσεις που εμφανίζονται ως αποτέλεσμα κάποιας πραγματικής ή φανταστικής απειλής και μας κινητοποιούν να αναλάβουμε δράση ώστε να προστατεύσουμε τον εαυτό μας και τους άλλους. Δεν είναι λοιπόν απαραιτήτως αρνητικά συναισθήματα, δεδομένου ότι μας οδηγούν στο να παραμένουμε ασφαλείς και υγιείς – κάτι που τώρα χρειάζεται να καλλιεργήσουμε σαν εσωτερική συνείδηση και κατάσταση περισσότερο από ποτέ, τόσο για τον εαυτό μας όσο και για τους ανθρώπους γύρω μας.

Τα συναισθήματα αυτά γίνονται δυσλειτουργικά, όταν αρχίζουν να κορυφώνονται με ταχείς ρυθμούς και επηρεάζουν αρνητικά τον τρόπο που λειτουργούμε στην καθημερινότητά μας. Όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση ασταμάτητου στρες, όταν βρίσκουμε τον εαυτό μας σε κατάσταση «φυγής ή μάχης» μπροστά στα περισσότερα (ακόμα και τα πιο απλά) γεγονότα της καθημερινής ζωής, τότε καταλαβαίνουμε ότι το άγχος και η ανησυχία όχι μόνο δε μας προστατεύουν πια, αλλά γίνονται ανασταλτικός παράγοντας, ένα βαρίδι που μας εμποδίζει από το να διατηρούμε καθαρό νου και να ανταποκρινόμαστε στις καταστάσεις ανάλογα με την ποιότητα και τη βαρύτητά τους.

Η ενσυνειδητότητα μας βοηθά να εντοπίζουμε έγκαιρα πότε ο φόβος μας γίνεται ανεξέλεγκτος, ώστε να τον σταματάμε πριν προλάβει να παρασύρει τις αντιδράσεις μας και την όλη στάση μας μπροστά σε συμβάντα, σχέσεις ή και αποφάσεις. Έτσι, καλλιεργεί σταδιακά έναν ήρεμο νου και διαμορφώνει έναν ψύχραιμο τρόπο διαχείρισης των δύσκολων ή άγνωστων καταστάσεων.

Άρνηση

Μαθαίνοντας να ζούμε με τον νέο ιό γύρω μας (πιθανότατα για πολύ καιρό μπροστά), είναι πιθανό κάποιοι άνθρωποι να αρχίσουν να αποστρέφουν την προσοχή τους από το τι πραγματικά συμβαίνει. Η έκπληξη, το σάστισμα, ένα τεράστιο ερωτηματικό, όλα αυτά μπορεί να εμφανιστούν σαν συνέπεια της νέας πραγματικότητας που καταλαμβάνει τη ζωή μας, επιφέροντας πιθανότατα μεγάλες αλλαγές στον επαγγελματικό, οικονομικό, κοινωνικό, ακόμα και προσωπικό τομέα.

Το να δίνουμε κάποιες μικρές, προσωρινές περισπάσεις στο νου ώστε να παίρνει ανάσα και να ανακουφίζεται από τις μεγάλες δόσεις νέων ερεθισμάτων μπορεί να φανεί από χρήσιμο έως σωτήριο. Όταν, όμως, συστηματικά και για μεγάλο χρονικό διάστημα αρνούμαστε να δούμε τη νέα πραγματικότητα όπως ακριβώς είναι, αυτό τελικά μπορεί να μας εξουθενώσει και να μας καταστήσει μη ικανούς να ανταποκριθούμε στις νέες συνθήκες. Σε αυτήν την περίπτωση, η ενσυνειδητότητα μας εκπαιδεύει στο να βλέπουμε και να αναγνωρίζουμε ό,τι είναι εδώ, μέσα μας ή μπροστά μας, με αντικειμενικότητα και καθαρότητα.

Ας ρίξουμε μία συνειδητή ματιά αυτή τη στιγμή στο χώρο στον οποίο βρισκόμαστε: μπορεί να ανακαλύψουμε πράγματα τα οποία ποτέ πραγματικά δεν είχαμε «δει». Ας αφουγκραστούμε τους χτύπους της καρδιάς μας, εδώ όπως είμαστε καθισμένοι. Με απλές τεχνικές που μπορούμε να χρησιμοποιούμε οπουδήποτε και οποτεδήποτε, μαθαίνουμε να βλέπουμε και να αναγνωρίζουμε ό,τι υπάρχει και συμβαίνει γύρω μας. Και αυτή είναι η βάση για να αποκτήσουμε εσωτερική ισορροπία, αλλά και η προϋπόθεση ώστε, με καθαρό νου, να μπορούμε να επιλέξουμε πώς θα ζήσουμε τη ζωή μας μέσα σε έναν κόσμο που διαρκώς αλλάζει.

Προειδοποιητικά σημάδια

Οι τεχνικές της ενσυνειδητότητας μας βοηθούν, συνολικά, να εντοπίζουμε έγκαιρα ανησυχητικές αλλαγές στο σώμα μας και στη συμπεριφορά μας. Αν έχουμε γίνει ευερέθιστοι και χάνουμε εύκολα την ψυχραιμία μας, αν κάνουμε αρνητικές ή και καταστροφικές σκέψεις το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, αν έχουμε χάσει το ενδιαφέρον ή το κίνητρό μας για δραστηριότητες που αγαπούσαμε, τότε πρέπει να κινητοποιηθούμε άμεσα και να αναλάβουμε δράση. Αντίστοιχα, όταν το σώμα μας φωνάζει μέσω διαταραγμένου ύπνου, ανθυγιεινών επιλογών στη διατροφή μας, πονοκεφάλων ή άλλων συμπτωμάτων που πριν δεν υπήρχαν, στρέφοντας την προσοχή μας σε αυτό μαθαίνουμε να το ακούμε και να το σεβόμαστε.

Τελικά, αυτά που είναι σημαντικά και που έχουν τη δύναμη να αλλάξουν προς το καλύτερο τη ζωή μας είναι απλούστερα από ό,τι φανταζόμαστε.

Αρκεί να παραμείνουμε προσηλωμένοι στην παρούσα στιγμή.

Αρκεί να συμφιλιωθούμε με την ανθρώπινη φύση μας, με τη ζωή μας!