Το ταξίδι της Τεχνητής Νοημοσύνης με οδηγό τον εγκέφαλο

Σημαντικά ερωτήματα του τύπου «τι είναι η νόηση» ή «τι είναι η σκέψη» και «τι είναι αυτό που κάνει τους ανθρώπους ξεχωριστούς σ’ όλο το γνωστό σύμπαν» απασχόλησαν τους φιλοσόφους από πολύ παλιά.

Η πιο ενδιαφέρουσα και συναρπαστική απόπειρα που έγινε προς αυτή την κατεύθυνση θεωρείται η Τεχνητή Νοημοσύνη, μία προσπάθεια κατασκευής σκεπτόμενων ηλεκτρονικών υπολογιστών, οι οποίοι να μην μιμούνται απλώς ότι έχουν νοημοσύνη, αλλά να είναι πραγματικά μηχανές προικισμένες με νόηση. Αν όντως η Τεχνητή Νοημοσύνη σχετίζεται ελάχιστα με την τεχνολογία των ηλεκτρονικών υπολογιστών και πολύ περισσότερο με αφηρημένες αρχές της νοητικής οργάνωσης, τότε φαίνεται να εξαλείφονται οι διακρίσεις ανάμεσα σ’ αυτήν, την ψυχολογία και την φιλοσοφία της νόησης. Αυτή ήταν και η βασική σκέψη για την δημιουργία ενός νέου ενοποιημένου γνωστικού κλάδου, της γνωσιακής επιστήμης.

Τα νευρωνικά δίκτυα (neural networks) έχουν ως στόχο την ταχεία επίλυση διαφόρων προβλημάτων που αφορούν στις λειτουργίες του εγκεφάλου τις σχετικές με την αντίληψη, όπως η αναγνώριση εικόνων και ομιλίας, μέσω μηχανισμών των οποίων η σύλληψη βασίστηκε σε βιολογικά πρότυπα, έργο εξαιρετικά δύσκολο για τους ψηφιακούς υπολογιστές που χαρακτηρίζονται από πολύ μεγάλη ταχύτητα και ακρίβεια λειτουργίας. Οι σχεδιαστές των νευρωνικών δικτύων, γνωστοί και ως συνδετιστές, βάσισαν την έρευνά τους στην ιδέα ότι η δημιουργία τεχνητής νοημοσύνης πρέπει να ξεκινήσει από την κατασκευή του μοντέλου μαθησιακής ικανότητας του εγκεφάλου και όχι στην κατασκευή του μοντέλου συμβολικής αναπαράστασης του κόσμου από τον νου.

Παρόλο που η ανάπτυξη τέτοιων μοντέλων βασίστηκε στην μελέτη της λειτουργίας του εγκεφάλου, η εφαρμογή τους δεν είχε ως στόχο ούτε την κατανόηση ούτε την μίμηση αυτών των λειτουργιών, αλλά την δημιουργία μίας τεχνολογίας η οποία δανείστηκε ιδέες από τα βιολογικά συστήματα προκειμένου να επιλύσει κάποια είδη προβλημάτων και της οποίας οι δυνατότητες θα αξιοποιούνταν συμπληρωματικά ως προς τις δυνατότητες που παρείχαν τα άλλα υπολογιστικά συστήματα για την επίλυση άλλων κατηγοριών προβλημάτων.

 Τα νευρωνικά δίκτυα μαζί με άλλες κατηγορίες μοντέλων, όπως π.χ. τα συστήματα της ασαφούς λογικής, (computatίonal neural networks) και τα μοντέλα εξελικτικού υπολογισμού (evolutionary computation), συγκροτούν την σύγχρονη γνωστική περιοχή της υπολογιστικής νοημοσύνης (computatίonal intellίgence). Αν και διαθέτουν αρκετά χαρακτηριστικά τα οποία συναντώνται στους ανθρώπινους εγκεφάλους, διαφέρουν σε μερικά ουσιαστικά σημεία, όπως ότι α) καθορίζονται από κάποιον προγραμματιστή ή αλγόριθμο οι εισροές και οι εκροές, β) η εμπειρία και η μάθηση που αποκτούν είναι βάσει εντολών και όχι βάσει φυσικής επιλογής και γ) δεν γίνεται κατηγοριοποίηση βάσει αξιών, όπως στα βιολογικά συστήματα, αλλά οι απαντήσεις (οι εκροές δηλαδή) επιβάλλονται a priori.

Παρόλ’ αυτά, τα σπουδαιότερα εργαλεία για την προσομοίωση των νοητικών λειτουργιών του εγκεφάλου παραμένουν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, μηχανές λογικής με πανίσχυρες δυνατότητες ευρητικής, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την μελέτη των νοητικών φαινομένων χωρίς όμως να τα υποκαταστήσουν.