Η διάκριση ψυχής και σώματος μέσα από τους μύθους

Ένας από τους παλιότερους και πιο διαδεδομένους μύθους αναφέρεται στον μαγικό μετασχηματισμό του σώματος , μίας μεταμόρφωσης και αφήνει αναλλοίωτο το νου και την συνείδηση. Πιο συγκεκριμένα είναι ο μύθος της Οδύσσειας που περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο η Κίρκη μεταμόρφωσε με το ραβδί της τους συντρόφους του Οδυσσέα σε χοίρους, χωρίς όμως να μεταβληθεί ο νους τους έχοντας έτσι πλήρη συνείδηση της ταυτότητας του εαυτού τους ώστε να ήταν σε θέση να αντιληφθούν πλήρως την φρικτή κατάσταση στην οποία βρίσκονταν. Έτσι λοιπόν, με ανάλογο τρόπο θα μπορούσε κανείς να ερμηνεύσει τις παρόμοιες μεταμορφώσεις που αναφέρονται σε διάφορους άλλους μύθους ως πανανθρώπινες εμπειρίες.

Ο δυϊσμός σώματος-ύλης είναι διάχυτος παντού στον Όμηρο και βεβαίως σε όλους τους μεταγενέστερους Έλληνες συγγραφείς. Είναι τυπικός δυϊσμός που προκύπτει ως αποτέλεσμα της ροπής των ανθρώπων από τους αρχαίους χρόνους να σκέφτονται με όρους αντιθέτων π.χ. καλό – κακό, ηθικό – ανήθικο. Από τότε δε που ο νους θεωρήθηκε ως υλικός, αυτός ο δυϊσμός ο τόσο χαρακτηριστικός στον Όμηρο, δείχνει και μία αλληλεπίδραση του νου με το σώμα, αλληλεπίδραση μίας υλικής ψυχής με ένα υλικό σώμα.

Υπάρχει αφθονία σημαντικών ενδείξεων που ενισχύουν την υπόθεση ότι αντιλήψεις σχετικές με τον δυισμό και την αλληλεπίδραση του σώματος και του νου είναι πολύ παλιές, ήδη από την προϊστορική εποχή. Παραδόσεις όπως η μετεμψύχωση και η μετενσάρκωση συνηγορούν υπέρ αυτού.

Είναι γεγονός ότι όλοι οι μύθοι και οι θρησκείες προσπαθούν να εξηγήσουν θεωρητικά τον κόσμο και πώς αυτός επηρεάζει τους ανθρώπους και τον τρόπο που ζουν. Επίσης είναι φανερό, ότι αυτή η διάκριση μεταξύ ψυχής και σώματος αποτελεί ένα τέτοιο παράδειγμα θεωρητικής εξήγησης, που όμως στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτα άλλο παρά η εμπειρία της συνείδησης, της νοημοσύνης και της βούλησης. Την περίοδο αυτή δηλαδή αναπτύχθηκε, ένας προβληματισμός γύρω από την πραγματικότητα και την υλική υπόσταση της συνείδησης – της ψυχής ή του νου – και ακόμα περισσότερο γύρω από την πολυπλοκότητα της ψυχής ή του νου.

Ακόμη αναγνωρίστηκαν εμπειρίες ονείρων, καταστάσεις «θεϊκής έμπνευσης» καθώς επίσης και άλλες ακούσιες ή ασυνείδητες νοητικές καταστάσεις. Η ψυχή χαρακτηρίστηκε ως αυτό που μετακινείται από το ζωντανό σώμα ή ως αρχή της ζωής. Ανέκυψε ακόμη το θέμα της θέσης της ψυχής, στο οποίο η συνήθης απάντηση που δόθηκε ήταν ότι βρισκόταν ή στην καρδιά ή στους πνεύμονες ή ότι διαχεόταν σε όλο το σώμα.