Επαγγελματικός Προσανατολισμός & κορωνοϊός

Η πανδημία του κορωνοϊού άλλαξε και συνεχίζει να αλλάζει ριζικά τον κόσμο μας και, μέσα σε αυτόν, τον τομέα της εργασίας. Μας έδειξε πόσο ευμετάβλητος είναι ο τρόπος που έχουμε δομήσει τη ζωή μας, πόσο εύθραυστες είναι τελικά οι σταθερές μας στον οικονομικό, επαγγελματικό και κοινωνικό τομέα. Η έκπληξη που βίωσαν οι περισσότεροι από εμάς προκάλεσε είτε σάστισμα και αδράνεια είτε τάση αποφυγής της νέας πραγματικότητας είτε (ιδανικά) μία πρόθεση κατανόησης των νέων δεδομένων που διαμορφώνονται.

Στην τελευταία περίπτωση, και ιχνηλατώντας ειδικά το χώρο της εργασίας, ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός (εν συντομία Ε.Π.) αποκτά ακόμα σημαντικότερο ρόλο σε σχέση με την προ πανδημίας εποχή.  Θα πρέπει να περιλαμβάνει: 1^ον) εξειδικευμένα ψυχομετρικά τεστ (προσωπικότητας, ικανοτήτων, ενδιαφερόντων και αξιών) και 2^ον) τη συμβουλευτική καθοδήγηση ενός κατάλληλα καταρτισμένου Συμβούλου. Μάλιστα, ο Σύμβουλος Ε.Π. δε θα πρέπει να είναι απλά ένας «βοηθός» που θα καθοδηγήσει κάποιον στο να επιλέξει ένα επάγγελμα. Πολύ περισσότερο από αυτό, οφείλει να παράσχει στους νέους ανθρώπους τα εργαλεία εκείνα που θα τους υποστηρίξουν, ώστε να ανακαλύψουν:

• πώς θέλουν να ζήσουν συνολικά τη ζωή τους,
• πώς θα δημιουργήσουν μία σχέση ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής-προσωπικής ζωής, 
• πώς θα έχουν ευελιξία σε έναν κόσμο τόσο ταχέως μεταβαλλόμενο,
• πώς θα είναι ανθεκτικοί στις δυσκολίες, τις προκλήσεις και τους απρόβλεπτους παράγοντες.

Ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας (International Labour Organisation) ανακοίνωσε πρόσφατα ότι η πανδημία μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία έως και 36 εκατομμυρίων νέων ανέργων παγκοσμίως. Είναι πιθανό αυτό το ποσοστό νέων ανέργων να πλήξει σε μεγαλύτερο βαθμό τους νεαρότερους σε ηλικία, τους εργαζόμενους με χαμηλό επίπεδο κατάρτισης και τους ανθρώπους με ειδικές ανάγκες. Σε μια εποχή που τα τεράστια ποσοστά ανεργίας είναι λογικό να επιφέρουν συρρίκνωση των εισοδημάτων και, άρα, μικρότερη ή μεγαλύτερη υποβάθμιση του επιπέδου διαβίωσης για μεγάλη μερίδα ανθρώπων, ο Σύμβουλος Ε.Π. θα πρέπει απαραιτήτως, στα πλαίσια του έργου που επιτελεί, να δώσει ιδιαίτερη έμφαση στα παρακάτω τρία σημεία:

• Οικοδόμηση κριτικής συνείδησης (και όχι απλά σκέψης). Οι νέοι άνθρωποι πρέπει να είναι ικανοί από νωρίς να κατανοούν τις αλλαγές που βλέπουν να συμβαίνουν γύρω τους σε όλους τους τομείς και τα πεδία της ανθρώπινης δραστηριότητας. Κατά τη διαδικασία υλοποίησης του πλάνου του Ε.Π. πρέπει οι νέοι συμβουλευόμενοι να μαθαίνουν να βλέπουν πέρα και πίσω από τα φαινόμενα, εντοπίζοντας τα αίτια και τις επιπτώσεις των διαφόρων αλλαγών και πώς οι ίδιοι θέλουν και μπορούν να στέκονται μέσα σε αυτές. Γνωρίζοντας ουσιαστικά τόσο τον εαυτό τους όσο και τον περιβάλλοντα κόσμο, θα έχουν ένα ευρύτερο φάσμα προσεγγίσεων και επιλογών, ώστε να προσαρμόζονται ευκολότερα και αποτελεσματικά στις αλλαγές του σύγχρονου κόσμου.

• Διερεύνηση της «κανονικότητας». Οι νέοι θα πρέπει να εφοδιάζονται με τα εργαλεία σκέψης, ανάλυσης και κατανόησης που θα τους βοηθούν να θέτουν υπό το πρίσμα της προσωπικής τους διερεύνησης τι είναι «κανονικό» και τι όχι. Πολλά γράφτηκαν και ειπώθηκαν κατά τη διάρκεια της κοινωνικής απομάκρυνσης για το αν πραγματικά θέλουμε και αξίζει να επανέλθουμε στην όποια κανονικότητα είχε η ζωή μας πριν την εμφάνιση της πανδημίας. Ο κάθε άνθρωπος θα πρέπει πλέον από νεαρή ηλικία να μπορεί να αξιολογεί ποιες είναι για τον ίδιο οι «κανονικές» συνθήκες στον επαγγελματικό, οικονομικό, προσωπικό, κοινωνικό κ.λπ. τομέα, ώστε να νιώθει πως ζει με πληρότητα και ικανοποίηση. Θα μπορεί έτσι να αναδιαμορφώνει ή να αναπροσαρμόζει το πλαίσιο της εργασίας του (όποτε το απαιτούν οι νεοεμφανιζόμενες συνθήκες), ώστε να παραμένει δημιουργικός, παραγωγικός και αποτελεσματικός.

• Ενθάρρυνση της ομαδικής εργασίας με ταυτόχρονη αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών επικοινωνίας. Η έκτακτη συγκυρία του κορωνοϊού μάς έδειξε ότι η κοινωνική αλληλεγγύη και αλληλοστήριξη είναι ζωτικής σημασίας για την υπέρβαση της όποιας αντιξοότητας. Παρά την απομόνωσή μας στο πλαίσιο των αυστηρών μέτρων προστασίας μας (ή, αντίθετα, χάρη σε αυτήν) κατανοήσαμε τη σημασία του να παραμένουμε συνδεδεμένοι με κάθε διαθέσιμο τρόπο. Αυτό μπορεί να οδηγήσει τους σημερινούς νέους σε ένα υψηλότερο επίπεδο κατανόησης και εκτίμησης της αξίας που έχει η ανθρώπινη διασύνδεση και συνεργασία. Ο Ε.Π. οφείλει σήμερα να τονίζει τη βαρύτητα που έχει η δημιουργία ενός πεδίου στο οποίο οι μελλοντικοί εργαζόμενοι θα μπορούν να επικοινωνούν άμεσα, να ανταλλάσουν όχι μόνο πληροφορίες αλλά ιδέες και δεξιότητες,  θα συνδημιουργούν και θα συν-εξελίσσονται. Τα σημερινά τηλεπικοινωνιακά μέσα παρέχουν όλη την υποδομή για να καλλιεργείται διαρκώς αυτή η ομαδικότητα, στο επάγγελμα του καθενός και στη συνείδησή του γενικότερα. Καιρός να αξιοποιηθούν στο πλήρες εύρος τους.

Θα πρέπει, επίσης, να επισημάνουμε την ξεχωριστή θέση που κατέχει πλέον το Mindfulness («Ενσυνειδητότητα»)  μέσα σε ένα ολοκληρωμένο σχήμα Ε.Π.  Με επιστημονικά αποδεδειγμένα οφέλη που περιλαμβάνουν μείωση των επιπέδων άγχους, περισσότερη ηρεμία, διαυγέστερη σκέψη, αυξημένη ικανότητα συγκέντρωσης και συνολικά πιο αισιόδοξη στάση ζωής, μπορεί να δράσει καταλυτικά στη λήψη σωστότερων αποφάσεων – και, άρα, στη διαμόρφωση των κατάλληλων συνθηκών επαγγελματικού βίου μέσα στις οποίες θα αποκομίζει κανείς ικανοποίηση και πληρότητα.

Πρωτόγνωρες συνθήκες, νέα πλαίσια ζωής και εργασίας, επαναπροσδιορισμός ή αποκατάσταση ισορροπιών: το μόνο σίγουρο στη ζωή μας είναι η διαρκής και αέναη αλλαγή. Ας είναι ο Ε.Π. μία σημαντική κινητήριος δύναμη, ώστε οι σημερινοί νέοι (οι αυριανοί εργαζόμενοι) να μην ακολουθούν απλά τις αλλαγές, αλλά να είναι άνθρωποι ευέλικτοι και παραγωγικοί, δημιουργοί νέων ευκαιριών στο επάγγελμά τους και συνολικά στη ζωή τους.

(Πηγές: educaweb.com, ilo.org)

Στέλλα Κουτρή

B.Eng., M.Sc.