Περιεχόμενα

Εισαγωγή

Είναι γεγονός πως, τα τελευταία χρόνια, το ψηφιακό τοπίο εξελίσσεται ραγδαία και νέες μορφές εργασίας που σχετίζονται με τη δημιουργία περιεχομένου στο διαδίκτυο, δημιουργούν αδιαμφισβήτητα εναλλακτικές επαγγελματικές διαδρομές και ευκαιρίες σταδιοδρομίας. Η έννοια του επαγγέλματος εξελίσσεται και η αναγνώριση νέων μορφών εργασίας, συμπεριλαμβανομένου του μάρκετινγκ, εξακολουθεί να διαμορφώνεται.

Συνήθως, τα άτομα που ασχολούνται επαγγελματικά με τα social media κερδίζουν σημαντική αναγνώριση και αποτελούν σημαίνοντα πρόσωπα στο χώρο των ψηφιακών μέσων και του μάρκετινγκ. Σε έρευνα του 2020 στους ευρωπαίους ΥouΤubers το 71% αναφέρει πως η διαδικτυακή πλατφόρμα τους έδωσε τη δυνατότητα να εργαστούν με το δικό τους ταιριαστό τρόπο και το 66% συμφωνεί πως το YouTube είχε θετικό αντίκτυπο στους επαγγελματικούς τους στόχους (1). Ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις η θεώρηση του YouTuber ή του Instagramer ως επάγγελμα εξαρτάται από το ισχύον πλαίσιο, υποκειμενικές αντιλήψεις, κοινωνικά πρότυπα και πολιτισμικούς παράγοντες.

Προοπτική του επαγγέλματος

Το πρώτο ερώτημα που τίθεται, είναι αν το επάγγελμα του δημιουργού ψηφιακού περιεχόμενου σε πλατφόρμες όπως Instagram, YouTube, TikTok κ.λπ. είναι επάγγελμα. Είναι γεγονός, πως οι παραδοσιακές αντιλήψεις γύρω από την έννοια του επαγγέλματος περιστρέφονται σε πιο καθιερωμένες σταδιοδρομίες, επίσημη εκπαίδευση, πιστοποιήσεις, και συγκεκριμένα προσόντα. Όμως θα λέγαμε πως είναι κοινώς αποδεκτό ότι πολλοί απασχολούμενοι στο συγκεκριμένο χώρο αφιερώνουν σημαντικό χρόνο, προσπάθεια και δημιουργικότητα στο έργο τους. Επιπλέον, συχνά επιδεικνύουν υψηλό επίπεδο δεξιοτήτων και εξειδίκευσης σε τομείς όπως η επεξεργασία βίντεο, η φωτογραφία, το μάρκετινγκ κ.α.

Τα εργασιακά δικαιώματα των δημιουργών ψηφιακού περιεχομένου

Ένα ακόμα σημαντικό σημείο που διαφοροποιεί αυτό το επάγγελμα με τα πιο «παραδοσιακά», είναι τα εργασιακά δικαιώματα. Στην Ελλάδα όπως και σε πολλές χώρες, η εργατική νομοθεσία και οι κανονισμοί έχουν σχεδιαστεί κυρίως για να καλύπτουν τις παραδοσιακές σχέσεις εργοδότη-εργαζομένου. Η νομική προστασία που ισχύει γι’ αυτά τα επαγγέλματα είναι ασαφής, καθώς δεν υπάρχει ασφάλιση, ενώ από την άλλη απαιτείται συμμόρφωση με τις κατευθυντήριες γραμμές για τη γνωστοποίηση διαφημίσεων, τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τους κανονισμούς προστασίας των καταναλωτών.

Ωστόσο, παρόλο που οι απασχολούμενοι σε αυτόν τον τομέα μπορεί να μην έχουν πρόσβαση στους κοινούς τύπους παροχών, μπορούν να καθιερώσουν τις δικές τους μορφές ασφάλισης και μέσω προσεκτικού οικονομικού σχεδιασμού και συνεργασιών να εξασφαλίσουν σχετική σταθερότητα. Συχνά έχουν μεγαλύτερη αυτονομία στον καθορισμό του ωραρίου εργασίας τους, στην επιλογή του περιεχομένου που δημιουργούν και στη διαπραγμάτευση συνεργασιών.

Είναι βιώσιμο επάγγελμα;

Αξίζει να σημειωθεί ότι καθώς ο κλάδος συνεχίζει να ωριμάζει, έχουν γίνει συζητήσεις και προσπάθειες για τη θέσπιση επαγγελματικών κατευθυντήριων γραμμών και δεοντολογίας στον τομέα. Άλλωστε, το να θεωρείται κανείς επαγγελματίας δεν καθορίζεται αποκλειστικά από την ύπαρξη ασφάλειας και σταθερότητας, αλλά μάλλον από τη φύση της εργασίας, το επίπεδο της εμπειρογνωμοσύνης, την επιτυχία και την ικανότητα να παράγει εισόδημα από τον τομέα που έχει επιλέξει.

Και εδώ έρχεται το δεύτερο ερώτημα του κατά πόσον αυτό το επάγγελμα είναι βιώσιμο. Οι YouTubers, ως ανεξάρτητοι δημιουργοί περιεχομένου, λειτουργούν συχνά ως αυτοαπασχολούμενοι ή διευθύνουν παράλληλα τις δικές τους επιχειρήσεις και έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν σημαντικά επιτεύγματα γύρω από το προσωπικό τους brand, κερδίζοντας αξιοσημείωτο εισόδημα και επεκτεινόμενοι ακόμη και σε άλλα εγχειρήματα. Μέσα από τη δημοσιότητα που λαμβάνουν οι influencers, αποκτούν ένα κοινό που τους ακολουθεί και εμπλέκεται με το περιεχόμενό τους, συνδέοντας το έργο τους με μία επαγγελματική εικόνα που προσελκύει στη συνέχεια συνεργασίες και χορηγίες.

Τα νέα επαγγέλματα του σήμερα

Έτσι, ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, το αντιλαμβάνεται πράγματι ως ένα κερδοφόρο επάγγελμα, δεδομένου του εισοδήματος που δύναται να προσφέρει καθώς και της επιχειρηματικής του φύσης. Σύμφωνα με έρευνα (2) σε YouTubers με τουλάχιστον 10.000 συνδρομητές, το 87% των ερωτηθέντων συμφώνησε ότι το YouTube τους βοηθά να μεταφέρουν το περιεχόμενό τους σε ένα διεθνές κοινό στο οποίο δεν θα είχαν πρόσβαση διαφορετικά. Επιπλέον, 8 στους 10 ερωτηθέντες ανέφεραν ότι το YouTube παρέχει την ευκαιρία να κερδίσουν χρήματα που δεν θα έπαιρναν από τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης (Ηνωμένο Βασίλειο, 2021). Ενδιαφέρον παρουσιάζει έρευνα του 2021 στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής που δείχνει πως την περίοδο της πανδημίας το 83% των χρηστών του YouTube βοήθησαν τον οργανισμό τους να επιβιώσει (3).

Καταλήγοντας, ενώ οι YouTubers και οι Instagramers μπορεί να μην ευθυγραμμίζονται με τις παραδοσιακές έννοιες ενός επαγγέλματος, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι το τοπίο της εργασίας και της σταδιοδρομίας έχει εξελιχθεί με την άνοδο του διαδικτύου και των ψηφιακών πλατφορμών που μετρούν πλέον δισεκατομμύρια χρηστών και αποφέρουν έσοδα εκατομμυρίων σε ανθρώπους που έχουν να προσφέρουν και είναι διατεθειμένοι να δεσμευτούν σε αυτό.