Γράφει η Ελένη Λεμπιδάκη – Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού της ISON

Η έννοια του management και του micromanagement

Η έννοια του management (διοίκηση, διαχείριση, οργάνωση), αναφέρεται στη συνεργασία και την προσφορά για την επίτευξη των στόχων μιας εταιρείας και των μελών που την απαρτίζουν.

Το micromanagement (μικροδιαχείριση, σχολαστική διαχείριση) αφορά ένα στυλ διοίκησης, στο οποίο ο προϊστάμενος/ διευθυντής ελέγχει την εργασία των υφιστάμενων του ή των μελών της ομάδας του σε υπερβολικό και συχνά περιττό βαθμό.

Σε ένα σενάριο μικροδιαχείρισης, ο διευθυντής τείνει να εμπλέκεται εκτενώς σε κάθε πτυχή της εργασίας, παρέχει συνεχώς σχόλια, παρακολουθεί στενά την πρόοδο κάθε έργου και λαμβάνει αποφάσεις ακόμη και για τις πιο μικρές λεπτομέρειες× ενώ σε σοβαρότερες περιπτώσεις μπορεί να υπάρχει εκφοβισμός και παρενόχληση, απειλώντας την ευημερία των εργαζόμενων και του οργανισμού.

Πιο συγκεκριμένα, τα χαρακτηριστικά του micromanagement, σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, είναι τα εξής πέντε: Έλλειψη αυτονομίας, λεπτομερείς οδηγίες, εξακολουθητική εποπτεία, υπερβολικός έλεγχος, έλλειψη εμπιστοσύνης.

Αυτή η διοικητική προσέγγιση έχει αποδεδειγμένα αρνητικό αντίκτυπο τόσο στους εργαζόμενους όσο και στο συνολικό εργασιακό περιβάλλον.

Ο αδικαιολόγητος έλεγχος δεν επιτρέπει την αυτονομία των εργαζομένων, ενώ η συνεχής επιθεώρηση προκαλεί πίεση. Η έλλειψη εμπιστοσύνης, ένα στοιχείο απαραίτητο για το δέσιμο της ομάδας, δημιουργεί ένα περιβάλλον εχθρότητας και δυσπιστίας που οδηγεί στην μείωση του ηθικού και της παραγωγικότητας των υπαλλήλων. Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο εμποδίζεται η ανεξάρτητη σκέψη και δεν καλλιεργείται η λήψη αποφάσεων, αφού αυτές δίνονται έτοιμες, αποδυναμώνοντας τους εργαζόμενους, οι οποίοι ωθούνται στο να καταπνίξουν τη δημιουργικότητα και την καινοτομία τους. Επιπλέον, μέσα από τη παρεμπόδιση που ασκείται στο εργατικό δυναμικό, παρατηρείται μείωση του εγγενούς κινήτρου και κατ’ επέκταση της δέσμευσης προς την επιχείρηση.

Το πρόβλημα πολλές φορές δεν σταματά σε λειτουργικά προβλήματα και ελαχιστοποίηση των δυνατοτήτων των εργαζομένων. Συγκεκριμένες μελέτες αποδεικνύουν τη βίωση άγχους, εξάντλησης και γενικότερα προβλήματα σωματικής και ψυχικής υγείας.

Η μικροδιαχείριση είναι μια κακή στρατηγική διαχείρισης που βλάπτει τόσο τους εργαζόμενους όσο και ολόκληρες επιχειρήσεις με διάφορους τρόπους. Ακόμα κι αν η επιτήρηση φαίνεται χρήσιμη εκ πρώτης όψεως, οι έρευνες υποδηλώνουν το αντίθετο× προκαλεί μείωση του ενδιαφέροντος για την εργασία και λιγότερη εμπλοκή σε αυτή. Κάτω από συνεχή παρακολούθηση, οι εργαζόμενοι που βιώνουν στρες ενδέχεται να κάνουν επιζήμια λάθη για την εταιρεία. Επιπλέον αυτή η τακτική αποτελεί σπατάλη πολύτιμου χρόνου και πόρων, καθώς οι micromanagers αναλώνονται σε μικρολεπτομέρειες αντί να εστιάζουν στον στρατηγικό σχεδιασμό και σε ουσιώδη καθήκοντα. Ως απόρροια όλων των παραπάνω, ενδέχεται να υπάρξει μείωση της παραγωγής.

Γιατί λοιπόν αυτό το στυλ διοίκησης συνεχίζει να ανθεί;

Αυτό́ μπορεί να συμβαίνει για διάφορους λόγους, όπως αίσθημα ανασφάλειας, φόβος αποτυχίας, έλλειψη εμπιστοσύνης στους εργαζόμενους, επιθυμία για εξουσία, τάση για αριστεία ή πεποίθηση ότι η μικροδιαχείριση είναι μια καλή πρακτική. Επιπλέον, ορισμένοι προϊστάμενοι μπορεί να μην έχουν εμπιστοσύνη στις δικές τους ικανότητες, κάτι που τους παρακινεί να μικροδιαχειρίζονται το προσωπικό́ τους σε μια προσπάθεια να αποδείξουν ότι είναι ικανοί. Ενώ υπάρχουν κι αυτοί που δεν αναγνωρίζουν το πρόβλημα και δεν συνειδητοποιούν τις συνέπειες.

Όποια κι αν είναι η αιτία αυτού του στυλ διοίκησης, το μόνο που επιτυγχάνεται είναι η καλλιέργεια μιας αίσθησης δυστυχίας και μίας κουλτούρας εξάρτησης στην εργασία. Γεγονός που οδηγεί στην πρόθεση πολλών εργαζομένων που αισθάνονται υποτιμημένοι, να εγκαταλείψουν τη θέση και να αναζητήσουν μια καινούρια. Είναι αναμενόμενο, ειδικότερα στις νεότερες γενιές που τα άτομα είναι πιο ανεξάρτητα, αυτάρκη και δεν υπερεκτιμούν την εργασία, να μην ανεχτούν τη μικροδιαχείριση.

Το αναγκαίο και επιθυμητό είναι μια ισορροπία μεταξύ υποστήριξης και αυτονομίας, μέσα σε ένα ευτυχές περιβάλλον που ευνοεί την επικοινωνία και την αλληλεπίδραση. Χρειάζεται να δοθεί η δυνατότητα στους εργαζόμενους να πάρουν πρωτοβουλίες, καθώς όταν αισθάνονται εμπιστοσύνη, υποστήριξη και ελευθερία, είναι πιο πιθανό να οικειοποιηθούν τη δουλειά τους, να εξερευνήσουν νέες ιδέες και να συμβάλουν στην επιτυχία της εταιρείας. Η μονομερής αυθαίρετη λήψη αποφάσεων δίχως να προηγηθεί διαβούλευση οδηγεί τους ανθρώπους που δεν αισθάνονται την εργασία ιδιοκτησία τους, να μην λένε τη γνώμη τους και να μην προτείνουν λύσεις.

Αντιθέτως, μια αποτελεσματική διοίκηση περιλαμβάνει την παροχή σαφών στόχων, κατευθυντήριων γραμμών και υποστήριξης στους υπαλλήλους, ενώ παράλληλα επιτρέπει την αυτονομία στην εκτέλεση των καθηκόντων τους και τη λήψη αποφάσεων στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους. Αυτή η προσέγγιση ενισχύει την αίσθηση της ιδιοκτησίας, ενθαρρύνει την καινοτομία και χτίζει την εμπιστοσύνη εντός της ομάδας.

Για να μετριαστούν οι επιζήμιες επιπτώσεις του micromanagement και να χτιστούν αξιόπιστες σχέσεις μεταξύ του προσωπικού, απαιτείται εκπαίδευση και υποστήριξη των στελεχών της επιχείρησης προκειμένου να υιοθετήσουν πιο παραγωγικά και συνεργατικά στυλ διοίκησης στη βάση των προσδοκιών των προϊσταμένων και των υφισταμένων.

Χρειάζεται να δοθεί η δυνατότητα στους εργαζόμενους να πάρουν πρωτοβουλία, καθώς όταν αισθάνονται εμπιστοσύνη, υποστήριξη και ελευθερία, είναι πιο πιθανό να οικειοποιηθούν τη δουλειά τους, να εξερευνήσουν νέες ιδέες και να συμβάλουν στην επιτυχία της εταιρείας.

Χρειάζεται να δοθεί η δυνατότητα στους εργαζόμενους να πάρουν πρωτοβουλία, καθώς όταν αισθάνονται εμπιστοσύνη, υποστήριξη και ελευθερία, είναι πιο πιθανό να οικειοποιηθούν τη δουλειά τους, να εξερευνήσουν νέες ιδέες και να συμβάλουν στην επιτυχία της εταιρείας.

Η επαγγελματική συμβουλευτική και το career coaching

Σε αυτό το πλαίσιο, η επαγγελματική συμβουλευτική, το career coaching ή όπως κι αν το ονομάσουμε, μπορεί να βοηθήσει στην επαγγελματική ανάπτυξη όλου του προσωπικού μίας εταιρείας και να συμβάλει στην επιτυχία αυτής. Ο κύριος ρόλος ενός συμβούλου είναι να βελτιώσει το εργασιακό περιβάλλον μέσα από την παροχή στοχευμένων συμβουλών στο εκάστοτε επιχειρησιακό πρόβλημα. Στην περίπτωση που εξετάζεται εδώ μπορούν να εφαρμοστούν οι γνώσεις ενός σύμβουλου ανθρώπινου δυναμικού. Μέσα από τη συμβουλευτική διαδικασία μεταξύ άλλων, επιλύονται ζητήματα οργάνωσης και διαχείρισης αλλαγών, καθορίζονται τα όρια, οι κανόνες και οι ρόλοι του κάθε μέλους και εξασφαλίζεται η ορθή αξιοποίηση του ανθρώπινου κεφαλαίου.

Στο ιδιαίτερα ανταγωνιστικό εργασιακό περιβάλλον που επικρατεί, για να μπορέσουν οι διευθυντές να επεκτείνουν την επιχείρηση, χρειάζεται να οικοδομήσουν στις σχέσεις μεταξύ των μελών. Η κουλτούρα φόβου όχι μόνο δε βοηθά αλλά καταστρέφει. Οι απόψεις όλων των μελών πρέπει να γίνονται σεβαστές σε ένα περιβάλλον ανοιχτής και διαφανούς επικοινωνίας. Με αυτό το τρόπο θα εξασφαλιστεί υψηλής ποιότητας εργασία. Σε αυτή τη προσπάθεια θα ήταν χρήσιμη η διαμεσολάβηση ενός HRM, ο οποίος με τις γνώσεις που κατέχει μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά στην εξάλειψη των παραπάνω φαινομένων.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι πρόκειται για μια αμφίδρομη σχέση απαιτείται κι από την πλευρά των εργαζομένων να γίνει μια ικανοποιητική προσπάθεια αντιμετώπισης αυτής της κατάστασης. Οι ανησυχίες και οι ανάγκες του καθενός πρέπει να συζητούνται ανοιχτά και να συνοδεύονται από προτάσεις βελτίωσης. Επίσης η επίδειξη ικανοτήτων και η παροχή υψηλής ποιότητας εργασία μπορεί να συμβάλει στην οικοδόμηση της εμπιστοσύνης. Από την άλλη η συνεχής βελτίωση δεξιοτήτων αποτελεί μια ακόμα τακτική που θα φέρει αύξηση της αυτοπεποίθησης και ικανότητα λήψης πρωτοβουλιών. Στο πλαίσιο της ενημέρωσης οι εργαζόμενοι είναι καλό να αναζητούν ανατροφοδότηση από τους HR ή τους προϊσταμένους,  δεδομένου ότι έχουν ανάγκη από χρήσιμη κριτική. Έτσι ενισχύεται η διατήρηση της ισορροπίας και φαίνεται η προθυμία για ανάπτυξη και ενδιαφέρον για την επιχείρηση.

Σύνοψη

Συνοψίζοντας το micromanagement είναι μια πρακτική που μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις τόσο στους εργαζομένους όσο και στις επιχειρήσεις. Ενώ η παρακολούθηση είναι σημαντική για τη διαχείριση μιας επιχείρησης, η υπερβολική παρεμβατικότητα προξενεί προβλήματα. Είναι σημαντικό για τις επιχειρήσεις να βρουν την ισορροπία μεταξύ του ελέγχου και της ελευθερίας, προκειμένου να επιτύχουν τόσο την απόδοση όσο και την ικανοποίηση των εργαζομένων.

Βιβλιογραφία

DeCenzo, D. A., Robbins, S. P., & Verhulst, S. L. (2016). Fundamentals of human resource management. John Wiley & Sons.

Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2008). Self-determination theory: A macrotheory of human motivation, development, and health. Canadian psychology/Psychologie canadienne, 49(3), 182.

Gagné, M., & Deci, E. L. (2005). Self‐determination theory and work motivation. Journal of Organizational behavior, 26(4), 331-362.